Asbest nedir?

Asbest nedir, asbest neden tehlikelidir ve asbest İçeren ürünler nelerdir ile ilgili aklınıza takılanların cevabı bu yazımızda.

Asbest dediğimiz şey, lifsi yapıda olan bir tür mineral grubuna verilen isimdir. Yani doğal olarak oluşan kabarık kıvama gelebilen bir mineral maddedir. Asbest lifleri yumuşak ve esnek yapıda olup ısı, elektrik ve kimyasal korozyona karşı oldukça dayanıklıdırlar. Saf asbest ise etkili bir yalıtkan özelliğine sahiptir.

Asbest yeryüzünün toprak örtüsünde doğal olarak bulunur ve özellikle yer kabuğunu oluşturan kayaların yapısında da değişen oranlarda asbest mineralleri vardır.Örneğin volkanik hareketliliğin fazla olduğu alanlarda asbest oranı daha fazladır.

Asbest tek tip bir mineral değildir aksine aynı lifli yapıyı paylaşan bir grup silikat mineralini ifade eder.

Asbest grubu mineralleri oluşum ve kökenlerine göre serpantin grubu(krizotil) ve amfibol grubu olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Krizotil ve Lizardit Serpantin grubunda, Krokidolit, ribekit, amozit, antofillit, tremolit yer alırken amfibol grubunda  aktinolit yer alır.

Peki asbest neden tehlikelidir?

Asbest lifleri insan vücuduna girdikten sonra, asla çözülmezler ve vücut da kendi için tehlike arz eden bu yabancı cisim niteliğindeki  lifleri dışarı atmakta zorlanır.Ve yıllar geçtikçe de sıkışmış asbest lifleri, iltihaplanmaya, yaralanmaya ve en sonunda vücudun hücrelerinde genetik hasara neden olabilmektedir.

Mikroskobik boyuttaki asbest lifleri gözle görülemediğinden koklanarak tadları alınamadığından ve vücuda girdiği anda acil semptomlara neden olmadığından bir kişinin asbest tozunu soluyarak veya ağız yoluyla yutması çok kolaydır.

Asbeste maruz kalan bir kişinin en sık akciğer dokusunda hasar meydana gelir. Zira asbest lifleri en sık ve kolay akciğer dokusunda ve zarda birikir. Hastaların nefes alımını zorlaştırırken kronik obstrüktif akciğer hastalıklarına dönüşebilir.

Asbest ayrıca akciğer kanseri, plevral mezotelyoma ve periton mezotelyoma gibi malign hastalıklara neden olur ki dünyadaki meslek hastalıklarına bağlı oluşan kanserlerin 1 numaralı nedenidir.

Asbest kullanımının sebebi nedir sorusuna verilecek en iyi cevap asbestin; dayanıklı ucuz,esnek, yalıtkan ve yangına dayanıklı bir madde olmasıdır. Bu nitelikler de asbesti, iş alanları için karlı hale getirmişti. Özellikle İnşaat ve imalat sanayileri mümkün olduğunca asbest içeren ürünleri kullandı. Dünya tarihinde de 2. Dünya Savaşı sırasında, asbest ürünlerinin kullanımı en üst seviyeye ulaştı ve gemi yapım endüstrisi alanında bu madde yoğun olarak kullanıldı. 1900 lerin başından 1970 lere kadar asbest kullanım için ideal bir ürün idi.

Asbest İçeren ürünler nelerdir?

Asbest maddesi birçok farklı ürünlerde kullanılmakla birlikte İnşaat sektörüne ait  birçok malzemede  kullanılmıştır. Asbest, gerilme direncinin yüksek oluşu, ısıyı çok geçirmemesi ve kimyasallara karşı dirençli oluşu nedeniyle sanayi alanında da yaygın olarak kullanılmıştır.

Ve yine önemli kullanım alanlarından biri de otomotiv sektörü olup bu alanda fren ve debriyaj balataları asbestin fazlaca kullanıldığı otomobil yedek parçalarıdır. Araç frenleme sistemlerinde takviye malzemesi olarak kullanılan asbestin frenlemenin optimum koşullarını sağladığı, ancak frenleme sırasında aşınmaya bağlı olarak ortaya çıkan tozların içerisindeki asbest minerallerinin hava ortamına karışmasıyla insanlarda kansere neden olduğu gerçeği kabul edilmiştir.

Ve yine Örneğin, contalar, levhalar, sigara filtreleri, makyaj malzemeleri, elektrik panosu bölmesi, Laboratuvar örtüleri, plastik maddeler, Talk pudrası, Vinil(döşeme ve duvar kağıdı), Tekstil bez ve tekstil Giysileri gibi birçok genel ürünlerin üretimlerinde  asbest maddesi kullanılmıştır. Ve yine İnşaat sektöründe kullanılan Yapıştırıcılar ve Gold Bond Yapıştırıcılar Kanal Konnektörleri ve Esnek Kanal Konnektörleri,  Çatı kaplama için keçe, yalıtım, Zonolit Yalıtım  malzemelerinin üretiminde asbest kullanımı  çokça tercih edilmiştir.

Bu ürünler inşaat, otomotiv ve imalat sanayisinin taleplerini fazlasıyla karşılasa da , tıbbı topluluk tarafından büyük tepki gördüğünden asbest kullanımı onaylanmadı. Bu minarelerin etrafında yakın temas halinde çalışmaktan kaynaklanan solunum koşullarında meydana getirdiği hasarlar 1800 lü yılların sonunda tıp dünyası tarafından kabul edildi. Ve ilk asbest vakası da 1907  li yıllarda bir Amerikalı vatandaşta rapor edildi. Bugün gelinen noktada gerek birçok dünya ülkesinde gerek ülkemizde asbest mineralinin katılımıyla oluşan ürünlerin zararlı olduğu gerçeği kabul edilmiştir. Dünyada asbest üreten az sayıda ülke mevcuttur. Ve Kanada , Rusya , son yıllarda da Çin bu ülkelerin önde gelenlerindendir.

Asbest maddesinin uzun vadede sebep olduğu zararlar tespit edilmesiyle birlikte en başta Amerika ve gelişmiş Avrupa ülkelerinde asbest kullanımı yasaklanmış veya en az orana indirgenmiştir. Ve yine asbest üretimi ve kullanımının yasaklandığı ülkelerde asbestin kullanıldığı iş kollarında asbest yerine farklı maddeler kullanılmaya başlandı. Mesela, asbest yerine kullanılan alternatiflerden biri cam elyafıdır.

Asbest kullanımında Türkiye”nin Durumu Nedir?

İnsan sağlığına ciddi şekilde zarar veren asbest liflerinin kullanımına ilişkin Çevre Bakanlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı gibi farlı bakanlık ve kuruluşlar tarafından yasa, yönetmelik ve tebliğlerle kurallar düzenlenmiştir.